Η απόρριψη συνδέεται τόσο άρρηκτα με τις μεταβολές στην αυτοεκτίμηση, που πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι η δεύτερη είναι ένα από τα βασικά ψυχολογικά στοιχεία αξιολόγησης και ελέγχου της κοινωνικής μας ζωής: Κάθε φορά που υπομένουμε αυτό το είδος σφοδρής ή καθολικής άρνησης, η αυτοεικόνα καταρρέει, τα συναισθήματα κατακλύζουν τη δράση και η λογική αλλοιώνεται, καθώς επικεντρώνεται ολοένα και περισσότερο ή και εμμονικά στην υπέρβαση της.
Κανόνας: Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ως δείκτη κοινωνικής αποδοχής την υψηλή αυτοεκτίμηση και ως απόδειξη αποτυχίας στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην επιθυμία του ανήκειν την απόρριψη.
Η απόρριψη μπορεί να λάβει τη μορφή
- Της αρνητικής κριτικής
- Της προδοσίας
- Της αχαριστίας και της αδικίας
- Της διάψευσης προσδοκιών
- Της μη λογικής σύγκρισης
- Της μείωσης και του εξευτελισμού
- Του αποκλεισμού και της περιθωριοποίησης
- Του αποχωρισμού και της απώλειας
- Της ανεπανόρθωτης ματαίωσης της αγάπης
Η απόρριψη μπορεί να βιωθεί ως πένθος, εφόσον συνδέεται με την απώλεια σχέσεων και ανθρώπων, ως άγχος, όταν συσχετίζεται με αμφιβολία για την επικείμενη ποιότητα ζωής, για το μέλλον και την ψυχική ισορροπία,ως θυμός, όταν εσωτερικεύεται σαν αδικία και ως κατάθλιψη, εφόσον γενικευτεί.
Οι περισσότεροι περνούν από τα εξής στάδια διαχείρισης της απόρριψης
- Άρνηση αποδοχής της κατάστασης ή εκλογίκευση
- Στάδιο του θυμού
- Στάδιο της διαπραγμάτευσης
- Στάδιο της κατάθλιψης, της εμμονής και των παράλογων σκέψεων
- Στάδιο της αποδοχής ή της παρατεταμένης πικρίας
Στάδιο της εξαγωγής πολύτιμης εμπειρίας ή καθήλωσης στο γεγονός της ματαίωσης
Η υγιής αντιμετώπιση της απόρριψης συσχετίζεται με:
- την εκτεταμένη ανάλυση των πραγματικών συναισθημάτων και όχι των μηχανισμών άμυνας
- Με την ειλικρίνεια προς τον εαυτό
- με την ανάδειξη παιδικών τραυματικών περιστατικών πραγματικής ή νομιζόμενης απόρριψης από σημαντικούς άλλους πχ γονείς, αδέρφια, δασκάλους, φίλους και συμμαθητές
- Με τη γνώση των ορίων μας και την μελλοντική επέκταση τους με στέρεους τρόπους και θεμέλια, που δεν απειλούν την αυτοπεποίθηση
- Με την διάλυση του φαύλου κύκλου των αρνητικών και παράλογων σκέψεων ή γενικεύσεων
- Με την σθεναρή αντίσταση, ώστε η απόρριψη να μην καθορίσει την προσωπικότητα
- Με την εξαγωγή εμπειριών ζωής από την αποτυχία